Moon Sniper : भारताच्या चांद्रयान-३ च्या यशानंतर इतर देशही चंद्रावर पोहोचण्यासाठी इस्रोच्या मार्गावर आहेत. आता जपानने चंद्रावर जाण्यासाठी एक पाऊल टाकले आहे. जपानची अंतराळ संस्था जापान एयरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजेंसी (JAXA) ने आज सकाळी आपली चंद्र मोहीम ‘मून स्नाइपर’ लाँच केली.
हे प्रक्षेपण तानेगाशिमा अंतराळ केंद्रातून एच-आयआयए (H-IIA) रॉकेटद्वारे करण्यात आले. हे रॉकेट जपानी अंतराळ संस्थेद्वारे प्रक्षेपित करण्यात येणाऱ्या चंद्र मोहिमेमध्ये लँडर घेऊन जाईल, जे चार ते सहा महिन्यांत चंद्राच्या पृष्ठभागावर पोहोचेल.
जपानच्या अंतराळ संस्थेला गेल्या महिन्यात आठवड्यातून तीन वेळा आपले मिशन पुढे ढकलावे लागले. खराब हवामान हे त्यामागचे कारण होते. वारंवार खराब हवामानामुळे जपानी स्पेस एजन्सीला चंद्र मोहिमेच्या प्रक्षेपणाची तारीख बदलावी लागली, पण शेवटी जपानला ते करण्यात यश आले.
हे प्रक्षेपण तानेगाशिमा अंतराळ केंद्रातून H-IIA (H2A) रॉकेटद्वारे करण्यात आले. जपानी एरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजन्सी (JAXA) द्वारे प्रक्षेपित केल्या जाणार्‍या मून मिशन ‘मून स्नाइपर’मध्ये हे रॉकेट लँडर घेऊन जाईल. चार ते सहा महिन्यांत ते चंद्राच्या पृष्ठभागावर पोहोचणे अपेक्षित आहे.
JAXA ने सांगितले की प्रक्षेपणानंतर सुमारे 13 मिनिटांनी, रॉकेटने पृथ्वीच्या कक्षेत एक्स-रे इमेजिंग अँड स्पेक्ट्रोस्कोपी मिशन (XRISM) नावाचा उपग्रह ठेवला, जो आकाशगंगांच्या दरम्यान असलेल्या वस्तूंची गती आणि रचना मोजेल. एजन्सीने पुढे सांगितले की, यातून मिळालेल्या माहितीमुळे खगोलीय पिंडांची निर्मिती कशी झाली याचा अभ्यास करण्यात मदत होईल. त्यामुळे विश्वाची निर्मिती कशी झाली याचे गूढ उकलण्यास मदत होईल, अशी आशा आहे.
राईस स्पेस इन्स्टिट्यूटचे संचालक डेव्हिड अलेक्झांडर यांचा विश्वास आहे की हे मिशन हॉट प्लाझमाच्या गुणधर्मांबद्दल किंवा विश्वाचा बहुतेक भाग बनवणाऱ्या अत्यंत उष्ण पदार्थांबद्दल अंतर्दृष्टी प्रदान करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. कॉम्प्युटर चिप्स बनवणे आणि वातावरण स्वच्छ करणे यासह प्लाझ्मा विविध प्रकारे वापरला जाऊ शकतो.
विश्वाच्या निर्मितीचा तपास करण्यासाठी जपानने आपल्या चंद्र मोहिमेची खास रचना केली आहे. यात एक्स-रे इमेजिंग उपग्रहही असेल. याशिवाय एक स्मार्ट लँडरही पाठवण्यात आला आहे. ते चंद्राच्या पृष्ठभागावर यशस्वीरित्या उतरण्याचा प्रयत्न करेल. जपानी स्पेस एजन्सी H2A रॉकेटद्वारे मून स्निपर चंद्रावर पाठवत आहे. मून स्निपरमध्ये उच्च तंत्रज्ञानाचे कॅमेरे आहेत, जे चंद्राला समजून घेण्याचे काम करतील.
विशेष म्हणजे जपान दीर्घकाळापासून आपल्या चंद्र मोहिमेवर काम करत आहे. जपानच्या चंद्र मोहिमेत अनेक गोष्टींचा समावेश आहे. या मोहिमेअंतर्गत चंद्रावर तपासणी करण्यासाठी स्मार्ट लँडर उतरवावे लागेल. जपानी रॉकेटमध्ये स्मार्ट लँडर फॉर इन्व्हेस्टिगेटिंग मून (SLIM) हे हलके वजनाचे चंद्र लँडर देखील आहे. स्पेस एजन्सीच्या म्हणण्यानुसार, स्मार्ट लँडर प्रक्षेपणानंतर तीन किंवा चार महिने चंद्राभोवती फिरणार नाही आणि पुढच्या वर्षी लवकर लँडिंग करण्याचा प्रयत्न करेल.
जपान एरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजन्सी (JAXA) चा चंद्रावर उतरण्याचा हा पहिलाच प्रयत्न आहे. मात्र, या वर्षी मे महिन्यात एका खासगी जपानी कंपनीने प्रयत्न केला होता, पण तो अयशस्वी ठरला होता.
SLIM (स्मार्ट लँडर फॉर मून प्रोब) हे एक अतिशय लहान अंतराळयान आहे, ज्याचे वजन सुमारे 200 किलो आहे. त्या तुलनेत चांद्रयान-3 लँडर मॉड्यूलचे वजन सुमारे 1,750 किलो आहे. SLIM चा मुख्य उद्देश निवडलेल्या जागेच्या 100 मीटरच्या आत अचूक लँडिंग करणे आहे.
जपानने रॉकेटचा वापर करून दोन अंतराळयान सोडले आहेत. पहिली क्ष-किरण दुर्बीण आणि दुसरी हलकी चंद्राची शिडी. सकाळी 8.56 वाजता दुर्बीण आणि चंद्र लँडर सकाळी 9.29 वाजता वेगळे करण्यात आले.
