RBI e-Rupee : व्यावसायिकांप्रमाणेच आता सर्वसामान्यांनाही ई-रुपयामध्ये व्यवहार करता येणार आहेत. यासाठी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) 1 डिसेंबरपासून देशातील चार शहरांमध्ये डिजिटल रुपयाच्या किरकोळ वापराशी संबंधित पहिली पायलट चाचणी घेणार आहे. चार सार्वजनिक आणि खाजगी क्षेत्रातील बँका SBI, ICICI, येस बँक आणि IDFC फर्स्ट या चाचणीत सहभागी होतील. सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी (CBDC) डिजिटल टोकनच्या स्वरूपात असेल. ही कायदेशीर निविदा असेल, म्हणजेच ती कायदेशीर चलन मानली जाईल. सध्या ज्या चलनी नोटा आणि नाणी जारी केली जातात त्याच मूल्यावर ई-रुपया जारी केला जाईल.
आरबीआयने मंगळवारी सांगितले की 1 डिसेंबर रोजी क्लोज्ड यूजर ग्रुप (CUG) मधील निवडक ठिकाणी चाचणी घेतली जाईल. हे भौतिक चलनाप्रमाणेच विश्वास, सुरक्षा आणि अंतिम सेटलमेंट या वैशिष्ट्यांसह सुसज्ज आहे. पायलट प्रोजेक्ट रिअल टाईममध्ये डिजिटल रुपयाची निर्मिती, वितरण आणि किरकोळ वापर या संपूर्ण प्रक्रियेच्या सक्षमतेची चाचणी करेल. यापूर्वी, त्याच्या मोठ्या प्रमाणात वापरासाठी प्रायोगिक चाचणी 1 नोव्हेंबरपासून सुरू झाली आहे. डिजिटल फॉर्ममध्ये चलनी नोटांची सर्व वैशिष्ट्ये असतील. लोक डिजिटल मनीला रोखीत रूपांतरित करू शकतील. विशेष गोष्ट अशी आहे की क्रिप्टोकरन्सीच्या विपरीत, त्याच्या मूल्यात कोणताही चढ-उतार होणार नाही.
एसबीआयसह चार बँका चाचणीत आहेत
डिजिटल वॉलेटद्वारे व्यवहार: डिजिटल रुपये मोबाईल फोन आणि इतर उपकरणांमध्ये ठेवता येतात. त्याचे वितरण बँकांमार्फत केले जाईल. प्रायोगिक चाचणीत सहभागी झालेल्या बँकांनी प्रदान केलेल्या डिजिटल वॉलेटद्वारे वापरकर्ते ई-रुपयामध्ये व्यवहार करू शकतील.
QR कोड पेमेंट: ई-रुपी द्वारे, व्यक्ती-टू-व्यक्ती (P2P) आणि व्यक्ती-टू-व्यापारी (P2M) दोन्ही व्यवहार केले जाऊ शकतात, असे आरबीआयने म्हटले आहे. व्यापाऱ्याकडे स्थापित केलेल्या QR कोडद्वारे पेमेंट केले जाऊ शकते.
कोणतेही व्याज मिळणार नाही… रोख रकमेप्रमाणेच धारकाला डिजिटल चलनावर कोणतेही व्याज मिळणार नाही. ते बँकांमध्ये ठेव म्हणून वापरले जाऊ शकते.
हे फायदेशीर होईल: बँकांमध्ये पैसे हस्तांतरित करणे सोपे होईल, चलन छपाईची किंमत कमी होईल, अवैध चलन रोखले जाईल, सुलभ कर संकलन, काळा पैसा आणि मनी लॉन्ड्रिंगला आळा बसेल.
ई-रुपी ट्रस्ट, सुरक्षा, अंतिम उपाय या वैशिष्ट्यांनी सुसज्ज आहे.
सध्या ज्या चलनी नोटा आणि नाणी जारी केली जातात त्याच मूल्यावर ई-रुपया जारी केला जाईल.
या चार शहरांमध्ये चाचणी सुरू आहे
CBDC च्या किरकोळ वापरासाठी पहिली पायलट चाचणी दिल्ली, मुंबई, बंगळुरू आणि भुवनेश्वर येथे घेतली जाईल. अहमदाबाद, गंगटोक, गुवाहाटी, हैदराबाद, इंदूर, कोची, लखनौ, पाटणा आणि शिमला येथे ही सेवा नंतर सुरू होईल.
RBI ने 8 बँकांची निवड केली आहे. पहिल्या टप्प्यात चार बँका आहेत. नंतर गरजेनुसार इतर बँकांचा समावेश करता येईल.
डिजिटल फॉर्ममध्ये चलनी नोटांची सर्व वैशिष्ट्ये असतील. लोक डिजिटल मनीला रोखीत रूपांतरित करू शकतील
