Paytm : पेटीएमचे सीईओ विजय शेखर शर्मा यांनी सोमवारी पेटीएम पेमेंट्स बँकेच्या गैर-कार्यकारी अध्यक्ष आणि बोर्ड सदस्य पदाचा राजीनामा दिला. त्याची कंपनी सध्या नियामक आव्हानांना तोंड देत आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने अलीकडेच पेटीएम पेमेंट्स बँकेला 15 मार्चपर्यंत त्यांचे कामकाज बंद करण्याचे आदेश दिले आहेत. राजीनाम्याची घोषणा करताना विजय शेखर शर्मा यांच्या डोळ्यात अश्रू तरळले होते.
कोण आहेत विजय शेखर शर्मा?
विजय शेखर शर्मा हे Paytm ची मूळ कंपनी One97 Communications चे संस्थापक, अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक आहेत. आर्थिक तंत्रज्ञानाचा एक अनोखा दृष्टीकोन असलेले शर्मा यांनी देशात केवळ व्यवहार करण्याच्या पद्धतीत क्रांतिकारक बदल घडवून आणले नाहीत तर ते देशातील सर्वात प्रतिष्ठित आणि प्रभावशाली व्यावसायिक व्यक्तिमत्त्व बनले. त्यांचा जन्म 7 जून 1978 रोजी उत्तर प्रदेशातील अलीगढ शहरात झाला. त्यांचे वडील सुलोम प्रकाश हे शाळेत शिक्षक होते आणि आई आशा शर्मा गृहिणी होत्या.
वयाच्या १९ व्या वर्षी बीटेक केले
शर्मा यांनी वयाच्या 15 व्या वर्षी महाविद्यालय सुरू केले आणि वयाच्या 19 व्या वर्षी दिल्ली कॉलेज ऑफ इंजिनिअरिंग (आता दिल्ली तंत्रज्ञान विद्यापीठ) मधून बी.टेक पदवी पूर्ण केली. बाळाचे पाय पाळण्यात दिसतात अशी म्हण विजय शेखर शर्मा यांच्यावर अगदी तंतोतंत लागू होते. कॉलेजमध्ये शिकत असताना 1997 मध्ये त्यांनी Indiasite.net नावाची वेबसाइट सुरू केली. दोन वर्षांत त्यांनी ही वेबसाइट 1 मिलियन डॉलर्समध्ये विकली होती.
#Paytm shares jump 5%, day after #VijayShekharSharma's resignation from #PaytmPaymentsBank https://t.co/BK45Db6v53 pic.twitter.com/xYFwfuQkXb
— Hindustan Times (@htTweets) February 27, 2024
वन97 कम्युनिकेशन्सची स्थापना विजय शेखर शर्मा यांनी 2000 मध्ये केली होती. या कंपनीने सुरुवातीला काही मोबाइल सामग्री सेवा देऊ केल्या. यामध्ये बातम्या, क्रिकेट स्कोअर, रिंगटोन, जोक्स आणि परीक्षेचा निकाल यासारख्या सेवांचा समावेश होता. यानंतर, 2010 मध्ये, त्यांनी एक डिजिटल पेमेंट आणि वित्तीय सेवा प्लॅटफॉर्म लाँच केले ज्याचे नाव त्यांनी पेटीएम ठेवले. भारतातील व्यवहारांची पद्धत पूर्णपणे बदलली आणि ते अत्यंत सोपे झाले.
पेटीएम लोकप्रिय कसे झाले?
पेटीएमचा वापरकर्ता-अनुकूल इंटरफेस आणि जलद डिजिटल व्यवहारांच्या वैशिष्ट्यामुळे ते अल्पावधीतच लोकप्रिय झाले आहे. कालांतराने त्याच्या सेवांचा विस्तार झाला आणि कंपनीने मोबाइल रिचार्जपासून बिल भरणे, ऑनलाइन शॉपिंग आणि डिजिटल वॉलेट आणि डिजिटल बँकिंगपर्यंतच्या सेवा पुरवण्यास सुरुवात केली. पेटीएम नोव्हेंबर 2021 मध्ये सार्वजनिक झाली आणि त्याचा IPO लॉन्च केला. उल्लेखनीय आहे की त्यावेळी हा भारतातील सर्वात मोठा IPO बनला होता.
पेटीएमबाबत वाद
विजय शेखर यांचे पेटीएम चीनच्या अलीबाबा समूहाने केलेल्या मोठ्या गुंतवणुकीमुळे वादात सापडले. कंपनीच्या IPOपूर्वी, चीनी कंपनी पेटीएमची सर्वात मोठी (34.7 टक्के) शेअरहोल्डर बनली होती. तथापि, आयपीओच्या वेळी नियमांनुसार, अलीबाबा ग्रुप कागी अँटफिनने आपला हिस्सा 25 टक्के करण्यासाठी पाच टक्के शेअर्स विकले होते.
RBI ने कारवाई का केली?
19 जून 2018 रोजी RBI ने पेटीएम पेमेंट्स बँकेला नवीन खाती आणि वॉलेट उघडण्यास बंदी घातली होती. यामागे पर्यवेक्षकीय चिंता नमूद केल्या होत्या. मात्र, 27 डिसेंबर 2018 रोजी ही बंदी उठवण्यात आली. यानंतर, 29 जुलै 2021 रोजी RBI ने पेटीएम बँकेला खोटी माहिती शेअर केल्याबद्दल कारणे दाखवा नोटीस बजावली.
1 ऑक्टोबर 2021 रोजी RBI ने Paytm Payments Bank Limited वर 1 कोटी रुपयांचा दंड ठोठावला होता. 10 ऑक्टोबर 2023 रोजी आरबीआयने त्यावर 5.93 कोटी रुपयांचा दंड ठोठावला होता. आरबीआयच्या म्हणण्यानुसार, कंपनीने पेआउट व्यवहारांवर लक्ष ठेवले नाही. या नियमांचे उल्लंघन झाल्यास आरबीआयने पेटीएम पेमेंट्स बँकेवर बंदी घातली आहे.
विजय शेखर शर्मा हे केवळ एक यशस्वी उद्योजकच नाहीत तर अनेक टेक स्टार्टअप्सना मदत करणारे देवदूत गुंतवणूकदार देखील आहेत. स्टार्टअप इकोसिस्टममधील त्यांच्या योगदानामुळे भारतातील नवकल्पना आणि उद्योजकतेला चालना मिळाली. व्यवसायाव्यतिरिक्त, ते दिल्लीतील नेताजी सुभाष तंत्रज्ञान विद्यापीठाच्या व्यवस्थापन मंडळाचा एक भाग आहेत. यासोबतच त्यांना अनेक पुरस्कारांनीही सन्मानित करण्यात आले आहे. 2015 मध्ये त्यांना सीईओ ऑफ द इयर आणि 2016 मध्ये यश भारती पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
