MLC Election : महाराष्ट्रातील विधान परिषदेच्या 11 जागांसाठी आज शुक्रवारी मतदान होत आहे. 11 जागांसाठी 12 उमेदवार रिंगणात आहेत. मतदानापूर्वी राजकीय पक्षांच्या हृदयाचे ठोके वाढले आहेत. मतदानापूर्वी सर्वच पक्षांनी आपापल्या आमदारांना वेगवेगळ्या हॉटेल्समध्ये बसवले आहे. तीन महिन्यांत राज्यात विधानसभा निवडणुका होणार असल्याने ही निवडणूक अत्यंत महत्त्वाची आहे. राज्यात सुरू असलेले तत्कालीन महाविकास आघाडी सरकार जून २०२२ मध्ये झालेल्या एमएलसी निवडणुकीनंतरच पडले होते. त्याची सुरुवात निवडणुकीत क्रॉस व्होटिंगच्या माध्यमातून झाली. यावरून या निवडणुकांचे महत्त्व समजू शकते.
महाराष्ट्र विधानपरिषद निवडणुकीचे वेळापत्रक काय आहे?
महाराष्ट्र विधान परिषद निवडणुकीची अधिसूचना निवडणूक आयोगाने २५ जून रोजी जारी केली होती. 2 जुलैपर्यंत सर्व उमेदवारांनी उमेदवारी अर्ज दाखल केले. नामनिर्देशनपत्रांची छाननी ३ जुलै रोजी झाली असून उमेदवारी अर्ज मागे घेण्याची अंतिम तारीख ५ जुलै होती. विधान परिषद निवडणुकीसाठी 12 जुलै रोजी सकाळी 9 ते दुपारी 4 या वेळेत मतदान होणार आहे. 12 जुलै रोजी सायंकाळी 5 वाजता मतमोजणी होणार आहे. निवडणूक आयोगाच्या म्हणण्यानुसार 16 जुलैपूर्वी निवडणूक प्रक्रिया पूर्ण होईल.
आता विधानपरिषदेच्या निवडणुका का होत आहेत?
सदनातील 11 विद्यमान सदस्यांचा कार्यकाळ 27 जुलै 2024 रोजी संपत आहे. हे सदस्य डॉ.मनिषा श्यामसुंदर कायंदे, विजय विठ्ठल गिरकर, अब्दुल्ला खान ए. लतीफ खान दुर्राणी, निलय मधुकर नाईक, अनिल परब, रमेश नारायण पाटील, रामराव बालाजीराव पाटील, डॉ.वजाहत मिर्झा अतहर मिर्झा, डॉ. प्रज्ञा राजीव सातव, महादेव जगन्नाथ जानकर आणि जयंत प्रभाकर जानकर पाटील आहेत. यापैकी अनिल परब हे एक लोकप्रिय नाव आहे, ज्यांनी नुकतीच मुंबई पदवीधर मतदारसंघातून महाराष्ट्र विधान परिषदेची निवडणूक जिंकली.
या निवडणुकीत कोणत्या पक्षाचा उमेदवार कोण?
महाराष्ट्रातील विधान परिषद निवडणुकीसाठी एकूण 14 उमेदवारांनी अर्ज दाखल केले होते. त्यापैकी अजयसिंह मोतीसिंग सेंगर आणि अरुण रोहिदास जगताप या दोन अपक्ष उमेदवारांचे अर्ज फेटाळण्यात आले. अशा प्रकारे निवडणुकीसाठी एकूण 12 उमेदवार आहेत. पक्षनिहाय उमेदवारांवर नजर टाकल्यास, भाजपचे पाच, शिवसेना आणि राष्ट्रवादीचे प्रत्येकी दोन आणि काँग्रेस, शिवसेना (यूबीटी) आणि शेतकरी आणि कामगार पक्षाचा प्रत्येकी एक उमेदवार आहे.
भाजपने पंकजा मुंडे, योगेश टिळकर, परिणय फुके, अमित गोरखे, सदाभाऊ खोत यांना उमेदवारी दिली आहे. शिवसेनेने माजी लोकसभा खासदार कृपाल तुमाने आणि भावना गवळी हे दोन उमेदवार उभे केले आहेत. राष्ट्रवादीने शिवाजीराव गर्जे आणि राजेश व्हाईटकर यांना तिकीट दिले आहे. शिवसेनेच्या उद्धव गटाकडून मिलिंद नार्वेकर रिंगणात आहेत. काँग्रेसने प्रज्ञा राजीव सातव यांना आपला चेहरा बनवले आहे. शेतकरी आणि कामगार पक्षाचे जयंत पाटील यांना शरद पवार गटाचा पाठिंबा आहे.
MLC कसे निवडले जाते?
विधान परिषदेच्या एकूण 78 जागा असून त्यापैकी 66 जागा निवडून आल्या आहेत तर 12 जागा नामनिर्देशित आहेत. राज्यातील आमदार आमदार कोट्यातील 1/6 जागांसाठी मतदान करतात. हे आमदार या निवडणुकीत मतदार आहेत. या निवडणुकांमध्ये लोकसभा आणि विधानसभा निवडणुकांप्रमाणे मतदान होत नाही. येथे आमदारांना पसंतीक्रमाच्या आधारे मतदान करावे लागते.
निवडणूक आयोगाकडून आमदारांना खास पेन दिले जाते. मतदारांना एकाच पेनाने उमेदवारांच्या विरोधात क्रमांक लिहावा लागतो. त्याला सर्वाधिक पसंतीच्या उमेदवाराच्या नावापुढे नंबर लावावा लागतो. अशा दुसऱ्या पसंतीच्या उमेदवारासमोर दोन लिहावे लागतील. तसेच आमदार हवे असल्यास सर्व उमेदवारांना प्राधान्यक्रम देऊ शकतात. आयोगाने दिलेले विशेष पेन वापरले नाही तर ते मत अवैध ठरते. यानंतर विधानसभेतील आमदारांची संख्या आणि विधानपरिषदेच्या रिक्त जागांच्या आधारे विजयासाठी आवश्यक मते ठरविली जातात. आवश्यक त्यापेक्षा जास्त मते मिळविणाऱ्या उमेदवाराला विजयी घोषित केले जाते.
ही आवश्यक संख्या कशी ठरवली जाते?
येथील विद्यमान आमदारांची संख्या 274 आहे. त्याच वेळी, एकूण 11 MLC जागांसाठी निवडणूक होत आहे. वरच्या सभागृहात पोहोचण्यासाठी प्रत्येक सदस्याला किती आमदारांचा पाठिंबा असावा, याचे निश्चित सूत्र आहे. हे सूत्र असे की एकूण आमदारांच्या संख्येला विधान परिषद सदस्यांच्या संख्येने भागून एक बेरीज केली जाते.
यावेळी येथून विधान परिषदेचे 11 सदस्य निवडले जाणार आहेत. त्यात एक जोडून संख्या 12 होते. आता एकूण सदस्य 274 आहेत त्यामुळे त्याला 12 ने भागल्यास अंदाजे 23 येते. म्हणजेच एमएलसी होण्यासाठी उमेदवाराला 23 प्राथमिक मतांची आवश्यकता असते. पहिल्या पसंतीच्या मतांनी विजेता ठरला नाही तर दुसऱ्या पसंतीची मते मोजली जातात.
राज्यातील समीकरण कसे आहे?
विधान परिषद निवडणुकीत आमदार मतदान करतात. महाराष्ट्र विधानसभेत एकूण 288 सदस्य आहेत, परंतु सध्या ही संख्या केवळ 274 आहे. 103 सदस्यांसह भाजप हा सभागृहात सर्वात मोठा पक्ष आहे, तर शिवसेनेचे 38, राष्ट्रवादीचे 42, काँग्रेसचे 37, शिवसेना (UBT) 15 आणि NCP (SP) 10 आमदार आहेत. इतर पक्षांबद्दल बोलायचे तर, बहुजन विकास आघाडीकडे तीन, समाजवादी पक्ष, एआयएमआयएम आणि प्रहार जनशक्ती पक्षाचे प्रत्येकी दोन, मनसे, माकप, स्वाभिमानी पक्ष, जनसुराज शक्ती पक्ष, आरएसपी, क्रांतिकारी शेतकरी आणि शेकापचे प्रत्येकी एक सदस्य आहेत. . याशिवाय 14 अपक्ष आमदार आहेत.
कोणता पक्ष किती जागा जिंकू शकतो?
महायुतीला 11 पैकी 9 जागा जिंकणे सोपे आहे, मात्र क्रॉस व्होटिंग झाले तर महाविकास आघाडीचे तीन उमेदवार विजयी होऊ शकतात. 12 उमेदवारांपैकी भाजपचे पाच उमेदवार सुरक्षित मानले जात आहेत. महाविकास आघाडीच्या काँग्रेसच्या उमेदवार प्रज्ञा सातव आणि शिवसेनेच्या उद्धव गटाचे उमेदवार मिलिंद नार्वेकरही सहज विजयी होऊ शकतात. शरद गटाचे समर्थक जयंत पाटील यांना विजय मिळवायचा असेल तर त्यांना स्वत:साठी मतांचे व्यवस्थापन करावे लागेल.
भाजपने पाच उमेदवार उभे केले असून अपक्षांसह 111 आमदार आहेत. तरीही त्यांच्याकडे चार मते कमी आहेत. एकनाथ शिंदे यांच्याकडे ३८ आमदार आहेत, याशिवाय त्यांना प्रहार जनशक्ती पक्षाचे दोन आणि सात अपक्ष आमदारांचाही पाठिंबा आहे. अजित पवार यांच्या राष्ट्रवादीचे 39 आमदार आहेत आणि त्यांच्या दुसऱ्या उमेदवारासाठी सात मते कमी आहेत.
काँग्रेसचे एमव्हीएमध्ये 37 आमदार आहेत, जे त्यांचे एकमेव उमेदवार सातव यांना मतदान केल्यानंतर अतिरिक्त मतांसह सोडतात. मात्र, काँग्रेसचे आमदार आधीच त्यांच्या संपर्कात असल्याचा राष्ट्रवादीच्या नेत्यांचा दावा आहे.
क्रॉस व्होटिंगही होऊ शकते का?
राज्यातील सर्वच पक्षांना क्रॉस व्होटिंगचा सामना करावा लागत आहे. त्यामुळेच निवडणुकीपूर्वी सर्वच मोठे राजकीय पक्ष आपापल्या आमदारांना एकत्र ठेवण्यासाठी बैठका घेऊन त्यांच्यासाठी हॉटेलमध्ये राहण्याची व्यवस्था करत आहेत.
