Manmohan Singh : माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग हे वाचक होते आणि रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर असताना ते महिन्यातून एक-दोनदा मुंबईच्या प्रसिद्ध स्ट्रँड पुस्तकांच्या स्टॉलला भेट देत आणि नवीन पुस्तके खरेदी करत. स्ट्रँड बुक स्टोअरच्या एका माजी कर्मचाऱ्याने माजी पंतप्रधानांची आठवण काढत सांगितले की, डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या उंचीइतका दुसरा कोणताही राजकारणी बरोबरी करू शकत नाही.
‘पुस्तकाच्या दुकानात पायी पोहोचायचे’
स्ट्रँड बुक स्टोअर काही वर्षांपूर्वी बंद झाले. आता, मनमोहन सिंग यांच्या निधनावर, स्ट्रँड बुक स्टोअरचे माजी कर्मचारी टी जगत म्हणाले की, ‘त्या काळात आमच्यापैकी बरेच जण त्यांना जेवणाच्या वेळी दुकानात पहायचो. कधी कधी ते बंद गळ्याचा सूट किंवा कुर्ता-पायजमा घालून पायीच पुस्तकांच्या दुकानात येत असे. मनमोहन सिंग 1982 ते 1985 दरम्यान रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर होते. मनमोहन सिंग यांचे वयाच्या ९२ व्या वर्षी गुरुवारी निधन झाले. टी जगत हे माजी पंतप्रधानांच्या सभ्य वर्तनाचे चाहते आहेत. त्यांनी सांगितले की, ‘मी बुक स्टोअरचे व्यवस्थापन आणि साहित्य विभाग सांभाळायचो. त्यांनी मॅनेजमेंट, फायनान्स आणि इकॉनॉमी या विषयांवर पुस्तके मागवली. कधी कधी मी शेल्फमधून त्याच्यासाठी पुस्तक शोधून त्यांना द्यायचो.
‘कोणताही राजकारणी मनमोहन सिंग यांच्या उंचीशी बरोबरी करू शकत नाही’
ते पुढे म्हणाले की, ‘मनमोहन सिंग त्यांना त्यांच्या नावाने हाक मारायचे. कधीकधी स्ट्रँडचे मालक टी एन शानभाग वैयक्तिकरित्या त्यांना पुस्तके शोधण्यात आणि नवीन पुस्तके दाखवण्यात मदत करायचे.’ जगत म्हणाले, ‘आम्ही दुपारी त्याची वाट पहायचो कारण ते कधीही येऊ शकतात. भारताने एक महान अर्थतज्ञ आणि एक चांगला माणूस गमावला आहे. जगत म्हणाले, ‘स्ट्रँडमधील माझ्या कार्यकाळात मी सात ते आठ आरबीआय गव्हर्नर पाहिले आहेत. पण मनमोहन सिंग हे त्यांच्यात खूप वेगळे व्यक्तिमत्त्व असलेले व्यक्ती होते. ते म्हणाले, ‘मनमोहन सिंग हे अतिशय महान व्यक्ती होते, अतिशय मृदुभाषी आणि नम्र होते; ते आम्हा सर्वांशी नम्रपणे वागत असे. जगत म्हणाले, ‘डॉ. सिंग यांच्या उंचीशी इतर कोणतेही राजकीय व्यक्तिमत्त्व जुळू शकत नाही.’
