भाजपने गुजरातमध्ये रिकॉर्ड ब्रेक विजय मिळविला, तर दुसरीकडे दिल्ली महानगरपालिकेत आणि हिमाचल प्रदेश विधानसभा निवडणुकीत भाजपच्या पराभवाने मिशन 2024 साठी विरोधकांच्या आशा जिवंत ठेवल्या आहेत. मात्र, सध्या विरोधकांच्या एकजुटीच्या मार्गात केवळ काटेच दिसत आहेत. विरोधकांसाठी नेतृत्वाचा प्रश्‍न अजूनही काटेरी प्रश्‍न आहे आणि गुजरातमधील आम आदमी पक्षाच्या कामगिरीने हा प्रश्‍न आणखी गुंतागुंतीचा केला आहे.
दोन राज्यांतील विधानसभा निवडणुका आणि पोटनिवडणुकांचे निकाल हे विरोधकांसाठी मोठा धक्का नाही. गुजरातमध्ये भाजपचा दणदणीत विजय आणि दिल्लीतील पराभवामुळे राजकीय समतोल निर्माण झाला आहे. प्रत्येक निवडणुकीत सरकार बदलण्याची परंपरा राहिली आहे, असे सांगून हिमाचलमधील भाजपचा पराभव कमी लेखता येणार नाही. कारण भाजप अध्यक्ष जेपी नड्डा यांचे हे केवळ गृहराज्यच नाही तर अलीकडे केरळ आणि नंतर उत्तराखंडने प्रत्येक निवडणुकीत सरकारे बदलण्याची परंपरा मोडीत काढली आहे. पोटनिवडणुकीच्या निकालाचा विचार केला तर बिहारमध्ये नितीशकुमार यांच्यासाठी हा धक्का मानला जाऊ शकतो. उत्तर प्रदेशात हे प्रकरण एकतर्फी बांधले गेले आहे. याशिवाय ओडिशा, राजस्थान आणि छत्तीसगडमध्ये विजय मिळवून विरोधकांनी आपली विश्वासार्हता कायम ठेवली आहे.
गेल्या आठ वर्षांपासून विरोधक भाजपविरोधात एकत्र येण्याचा अयशस्वी प्रयत्न करत आहेत. यावेळीही त्याची जोरदार शक्यता दिसत नाही. सातत्याने कमकुवत होत चाललेल्या काँग्रेसला विरोधी पक्षांचे नेतृत्व करण्याचा दावा सोडायचा नाही. दुसरीकडे, ममता बॅनर्जी, अरविंद केजरीवाल आणि के चंद्रशेखर राव यांना बिगर-काँग्रेस-गैर-भाजप पक्षांना एकत्र करायचे आहे. भाजपविरोधात एकजूट होण्याऐवजी विरोधी पक्ष वेगवेगळे डाव खेळत आहेत. केंद्राच्या राजकारणाचे नेतृत्व करण्याची त्यांची महत्त्वाकांक्षा या दाव्यांमागे आहे. केजरीवाल विरोधी एकजुटीच्या प्रचारापासून सतत अंतर राखत आहेत. काँग्रेसने यावेळी प्रादेशिक पक्षाच्या नेत्याच्या नेतृत्वाखाली निवडणूक लढवावी, अशी ममता, केसीआर, शरद पवार यांची इच्छा आहे. उलट काँग्रेस आणि डाव्या आघाडीच्या मदतीने जुन्या समाजवादी पक्षांना एकत्र करून आपली राजकीय महत्त्वाकांक्षा पूर्ण करण्याची नितीश यांची योजना आहे.
काँग्रेसने हिमाचलमधील विजयाबरोबरच गुजरातमध्ये चांगली कामगिरी केली असती तर सकारात्मक छाप निर्माण झाली असती. विशेषत: ‘आप’च्या वाढत्या घुसखोरीमुळे त्यांची चिंता तर वाढली आहेच, पण भविष्यात विरोधी ऐक्याचे नेतृत्व करण्याचा त्यांचा दावाही कमकुवत झाला आहे.
