Cyclone Mocha : भारतीय हवामानशास्त्र विभाग (IMD) सलग अनेक दिवसांपासून पश्चिम बंगालच्या खराब हवामानाचा इशारा देत आहे. आता असे सांगण्यात येत आहे की बंगालच्या दक्षिण पूर्व भागात कमी दाबाचे क्षेत्र तयार झाले आहे. ‘Mocha’ नावाचे चक्रीवादळ वेगाने पुढे जात आहे. त्याचा सर्वात मोठा परिणाम पश्चिम बंगाल आणि ओडिशामध्ये होईल, जिथे याबाबत आधीच अलर्ट जारी करण्यात आला आहे.
मोका चक्रीवादळ शक्तिशाली असल्याचे सांगण्यात येत आहे. मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, बिहार, झारखंड आणि पूर्व उत्तर प्रदेशवरही याचा परिणाम होणार असल्याचे सांगण्यात येत आहे. या दरम्यान मुसळधार पाऊस आणि जोरदार वारे वाहतील. अशा परिस्थितीत या चक्रीवादळाला मोका हे नाव कसे पडले आणि ते किती धोकादायक असू शकते, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.
या शक्तिशाली वादळाला मध्य पूर्व आशियातील येमेन या देशाने ‘मोका’ नाव दिले आहे. मोका हे येमेनमधील एक शहर आहे, ज्याला Mocha म्हणूनही ओळखले जाते. हे शहर कॉफीच्या व्यापारासाठी ओळखले जाते. यावरून ‘मोका कॉफी’ हे नावही ठेवण्यात आले.
चक्रीवादळांची नावे कोण देतात?
युनायटेड नेशन्स इकॉनॉमिक अँड सोशल कमिशन फॉर आशिया अँड द पॅसिफिक (ESCAP) च्या 13 सदस्य देशांनी वादळाचे नाव दिले. यामध्ये भारत, बांगलादेश, म्यानमार, पाकिस्तान, मालदीव, ओमान, श्रीलंका, थायलंड, इराण, कतार, सौदी अरेबिया, संयुक्त अरब अमिराती आणि येमेन यांचा समावेश आहे. या प्रदेशात निर्माण झालेल्या चक्रीवादळांच्या समूह नामकरणात सामील असलेल्या देशांची नावे वर्णानुक्रमानुसार ठेवण्यात आली आहेत. B मधून बांगलादेश प्रथम आल्याने ते प्रथम नाव सुचवेल, नंतर भारत आणि नंतर इराण आणि उर्वरित देश.
वारे कसे वाहतील?
ताज्या परिस्थितीबद्दल सांगायचे तर, ‘मोका’ सध्या दक्षिण पूर्व बंगालच्या उपसागरावर आणि लगतच्या दक्षिण अंदमान समुद्रावर बांधला गेला आहे. त्याच्या हालचालींवर हवामान खाते लक्ष ठेवून आहे. परिस्थिती पाहता मच्छिमार, जहाजे आणि लहान बोटींना आग्नेय बंगालच्या उपसागरात न जाण्यास सांगण्यात आले आहे. अंदाजानुसार, 8 मे रात्री वाऱ्याचा वेग 70 किमी ताशी आणि 10 मे पासून 80 किमी प्रतितास इतका वाढू शकतो.
चक्रीवादळ कोठे धडकेल?
हवामान कार्यालयाच्या मते, चक्रीवादळ 9 मे रोजी नैराश्यात आणि 10 मे रोजी चक्रीवादळात तीव्र होण्याची शक्यता आहे. हे वादळ 12 मे च्या सुमारास बांगलादेश आणि म्यानमारच्या किनारपट्टीकडे सरकण्याची शक्यता आहे.
मोका वादळाच्या मार्गाबाबत, हवामान खात्याने पूर्वी भाकीत केले होते की हे चक्रीवादळ भारताच्या दक्षिण किनारपट्टी, ओडिशा आणि आग्नेय गंगा पश्चिम बंगालमधून जाईल. मात्र, आता चक्रीवादळाचे क्षेत्रफळ पाहिल्यानंतर ते बंगालच्या उपसागरातून उठून उत्तर-ईशान्य बांगलादेश-म्यानमार किनार्‍याकडे वळणार असल्याची माहिती आहे.
कोणती राज्ये अलर्टवर आहेत?
हवामान खात्याने ओडिशातील 18 जिल्ह्यांमध्ये अलर्ट जारी केला आहे. बंगालच्या उपसागरात चक्रीवादळाची शक्यता हवामान खात्याने वर्तवल्यानंतर ओडिशाचे मुख्यमंत्री नवीन पटनायक यांनी उच्चस्तरीय बैठक घेतली आणि तयारीचा आढावा घेतला. या वादळाबाबत पश्चिम बंगालमध्येही अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. चक्रीवादळ प्रवण असलेल्या सर्व जिल्ह्यांना सतर्कतेचा इशारा देण्यात आला आहे. राज्य आपत्ती प्रतिसाद दल, राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल आणि इतर कोणत्याही संभाव्य आपत्कालीन परिस्थितीसाठी सज्ज आहेत. त्याचवेळी मोका चक्रीवादळामुळे आंध्र प्रदेशात पावसाची शक्यता आहे. हवामान खात्याने राज्यातील काही भागात ऑरेंज अलर्ट जारी केला आहे. चक्रीवादळाचा प्रभाव पूर्व भारतापासून बांगलादेश आणि म्यानमारपर्यंत जाणवू शकतो.
