संविधान दिन : भारतीय संविधान 26 नोव्हेंबर 1949 रोजी स्वीकारण्यात आले, तेव्हापासून हा दिवस संपूर्ण देशात संविधान दिन किंवा Constitution Day म्हणून साजरा केला जातो. तुमच्या माहितीसाठी, राष्ट्रीय संविधान दिवस हा राष्ट्रीय कायदा दिवस आणि भारतीय संविधान दिवस म्हणूनही ओळखला जातो. म्हणूनच विद्यार्थी आणि सर्वसामान्य नागरिकांनी या निमित्ताने त्याच्या लेखनाच्या प्रस्तावनेपासून संपूर्ण कथा जाणून घेतली पाहिजे.
भारतीय संविधान आणि घटनाकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या सन्मानार्थ भारतीय संविधान दिन साजरा केला जातो. भारत सरकारने आंबेडकरांचे १२५ वे जयंती वर्ष साजरे केले जात असताना त्यांना एक प्रकारची श्रद्धांजली वाहण्यासाठी २६ नोव्हेंबर २०१५ रोजी पहिला अधिकृत संविधान दिन साजरा केला. संविधानाबाबत जनजगृती करण्यासाठी आणि आंबेडकरांच्या विचारांचा प्रसार करण्याच्या उद्देशाने देशभरात २६ नोव्हेंबर हा दिवस ‘संविधान दिन’ म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्र शासनाच्या सामान्य प्रशासन विभागाने २४ नोव्हेंबर २००८ ला आदेश काढून ‘२६ नोव्हेंबर’ हा दिवस संविधान दिन म्हणून साजरा करण्याचे घोषित केले होते.
संविधान दिन साजरा करण्याचा उद्देश
खरं तर, सर्वप्रथम, सामाजिक न्याय आणि अधिकारिता मंत्रालयाने २६ नोव्हेंबर रोजी संविधान दिन साजरा करण्याचा निर्णय घेतला, जेणेकरून त्याच्या मूल्यांना चालना मिळू शकेल. देशातील जनतेला संविधानाची जाणीव व्हावी यासाठी संविधान दिन साजरा केला जातो. देशातील प्रत्येक नागरिकाला संविधानिक मूल्यांची माहिती व्हावी, यासाठी संविधान दिन साजरा करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. त्यामुळे या दिवशी भारतीय राज्यघटनेच्या प्रास्ताविकेचे शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये वाचन केले जाते आणि भारतीय राज्यघटनेची वैशिष्ट्ये आणि महत्त्व यावर चर्चा केली जाते.
भारतीय राज्यघटनेची प्रस्तावना
उद्देशिका
आम्ही भारताचे लोक, भारताचे एक सार्वभौम
समाजवादी धर्मनिरपेक्ष लोकतंत्रात्मक गणराज्य घडविण्यास, तसेच
त्याच्या समस्त नागरिकांना:
सामाजिक, आर्थिक आणि राजनैतिक न्याय,
विचार, अभिव्यक्ति, विश्वास , श्रद्धा
व उपासना यांचे स्वातंत्र्य ;
दर्जाची व संधीची समानता; निश्चितपणे
प्राप्त करून देण्याचा आणि त्या सर्वांमध्ये व्यक्तिची प्रतिष्ठा व राष्ट्राची एकता व एकात्मता यांचे आश्वासन देणारी बंधुता परिवर्धित करनेचा संकल्पपूर्वक निर्धार करून;
आपल्या या संविधान सभेत आज दिनांक
नोव्हेंबर २६, १९४९ला एतद्द्वारे या संविधानला अंगीकृत,
अधिनियमीत आणि आत्मार्पित करीत आहोत.
महत्वाची माहिती
विद्यार्थ्यांच्या आणि सर्वसामान्यांच्या माहितीसाठी, माजी पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्या नेतृत्वाखालील आणीबाणीच्या काळात 42 व्या द्वारे प्रस्तावनेमध्ये ‘समाजवाद’, ‘धर्मनिरपेक्ष’ आणि ‘राष्ट्राची अखंडता’ हे शब्द जोडले गेले होते. घटनादुरुस्ती कायदा 1976. हे शब्द पूर्वी नव्हते.
